Nguyễn Quang Dy
Biển Đông khủng hoảng
“lần 2” tại bãi Tư Chính là tiền đề cho một cuộc “khủng hoảng kép” về đối ngoại
và đối nội của Việt Nam. Nửa cuối năm 2019 sẽ chứng kiến một bước ngoặt mới cho
Việt Nam khi đất nước phải “tái cân bằng” quan hệ chiến lược với Mỹ và Trung
Quốc, đồng thời chuẩn bị đổi mới thể chế để cải cách kinh tế và chính trị cởi
mở hơn.
Bản đồ Bãi Tư Chính ở Biển Đông. Ảnh: RFA
Bước ngoặt và “khủng
hoảng kép”
Về đối ngoại, đối đầu
và triển vọng có thể mất bãi Tư Chính buộc Việt Nam phải nâng cấp quan hệ với
Mỹ lên đối tác chiến lược và tái cân bằng quan hệ với Trung Quốc để bớt lệ
thuộc hơn. Dự kiến chuyến thăm Mỹ của TBT-CTN Nguyễn Phú Trọng vào tháng
10/2019 (theo David Hutt) là thời điểm hệ trọng để điều chỉnh chiến lược, trước
khi quá muộn.
Về đối nội, diễn biến
mới tại bãi Tư Chính và triển vọng điều chỉnh chiến lược buộc Việt Nam phải đổi
mới thể chế toàn diện, để tháo gỡ ách tắc đang làm triệt tiêu những tiềm năng
và động lực phát triển đất nước. Việt Nam cần tiếp tục chống tham nhũng và kiểm
soát quyền lực của các nhóm lợi ích thân hữu đang thao túng làm triệt tiêu động
lực cải cách.
Nếu Việt Nam không
tháo gỡ được hai vấn đề lớn nói trên đúng lúc (trước năm 2021) thì không chỉ
mất bãi Tư chính mà còn có thể mất luôn chủ quyền quốc gia. Kinh nghiệm trong
mấy thập kỷ qua cho thấy cơ hội mới đang đến, nhưng có thể tuột khỏi tay. Với
tính cách thất thường của tổng thống Trump, cửa sổ cơ hội để điều chỉnh chiến
lược đang khép lại.
Trong một thế giới bất
an với những hệ lụy bất ổn, quốc gia nào cũng phải dựa vào nội lực là chính,
trên cơ sở chủ nghĩa dân tộc. Nhưng trong trật tự thế giới mới khó lường, không
một quốc gia nào (kể cả Mỹ và Trung Quốc) có thể sống biệt lập mà không cần
đồng minh và đối tác. Tuy đối ngoại là sự nối tiếp của đối nội, nhưng nó làm
đòn bẩy cho đối nội.